Công nghệ VAR trong bóng đá là gì? Hiểu rõ về VAR và những cập nhật mới nhất

Bóng đá hiện đại không chỉ là cuộc chiến trên sân cỏ mà còn là nơi công nghệ đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo tính công bằng. Công nghệ VAR (Video Assistant Referee) đã trở thành tâm điểm chú ý kể từ khi xuất hiện tại World Cup 2018. Tại Việt Nam, VAR đã được áp dụng trong các trận đấu quốc tế và V.League, mang lại sự thay đổi lớn trong cách điều hành trận đấu. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ VAR là gì, cách nó hoạt động, ưu nhược điểm, những cập nhật mới nhất, và ý nghĩa sâu xa của VAR đối với bóng đá Việt Nam, từ việc nâng cao chất lượng giải đấu đến phản ánh tham vọng hội nhập quốc tế.

Trọng tài xem lại tình huống qua màn hình VAR

VAR là gì?

VAR là viết tắt của Video Assistant Referee (Trợ lý Trọng tài Video), một hệ thống công nghệ hỗ trợ trọng tài chính trong việc đưa ra các quyết định quan trọng. VAR sử dụng video từ nhiều góc độ để xem lại các tình huống gây tranh cãi, giúp giảm thiểu sai sót và đảm bảo tính công bằng. Theo IFAB, VAR chỉ can thiệp khi có “lỗi rõ ràng và hiển nhiên” hoặc “tình huống nghiêm trọng bị bỏ qua”.

Lịch sử phát triển của VAR

Công nghệ VAR được thử nghiệm lần đầu vào năm 2016 bởi Hiệp hội Bóng đá Hoàng gia Hà Lan (KNVB) và được IFAB phê duyệt vào năm 2016. Năm 2018, VAR chính thức xuất hiện tại World Cup, đánh dấu bước ngoặt trong lịch sử bóng đá. Các giải đấu lớn như Premier League, La Liga, Serie A, và Bundesliga nhanh chóng áp dụng. Tại Việt Nam, VAR lần đầu được sử dụng trong trận Việt Nam vs. Australia tại vòng loại World Cup 2022 vào năm 2021. Từ mùa giải 2023/2024, V.League đã triển khai VAR, với tất cả trận đấu mùa 2024/2025 được áp dụng.

Cách thức hoạt động của VAR

VAR hoạt động thông qua một hệ thống camera ghi lại mọi góc độ trên sân, bao gồm camera siêu chậm và cực chậm. Quy trình bao gồm:

1. Tình huống xảy ra: Một tình huống tiềm năng được xem xét, như bàn thắng, phạt đền, thẻ đỏ, hoặc nhầm lẫn danh tính.
2. VAR xem xét: Trợ lý trọng tài video (VAR) trong phòng điều khiển xem lại tình huống từ nhiều góc độ.
3. Giao tiếp: VAR thông báo cho trọng tài chính nếu phát hiện lỗi rõ ràng qua hệ thống radio.
4. Xem lại trên sân (nếu cần): Trọng tài chính có thể xem lại tình huống trên màn hình bên lề sân.
5. Quyết định cuối cùng: Trọng tài chính đưa ra phán quyết dựa trên thông tin từ VAR.
6. Tiếp tục trận đấu: Trận đấu được nối lại.

Phòng điều khiển VAR với nhiều màn hình

Những tình huống áp dụng VAR

VAR chỉ được sử dụng trong bốn tình huống cụ thể:

• Bàn thắng và việt vị: Xác định xem có lỗi, việt vị, hoặc vi phạm trước khi ghi bàn.
• Phạt đền: Đánh giá các tình huống trong vòng cấm.
• Thẻ đỏ trực tiếp: Xem xét hành vi bạo lực hoặc vi phạm nghiêm trọng.
• Nhầm lẫn danh tính: Đảm bảo trọng tài không phạt nhầm cầu thủ.

Ưu điểm và nhược điểm của VAR

Ưu điểm

• Tăng độ chính xác: Theo Sky Sports, độ chính xác của quyết định trọng tài tăng từ 82% lên 96% ở Premier League.
• Công bằng hơn: VAR giúp sửa các lỗi nghiêm trọng, đảm bảo kết quả trận đấu công bằng.
• Hạn chế tiểu xảo: Các hành vi phạm lỗi kín đáo được phát hiện dễ dàng hơn.

Nhược điểm

• Gián đoạn trận đấu: Các lần xem lại có thể kéo dài, như vụ việc 8 phút tại trận Bournemouth vs. Wolves.
• Yếu tố chủ quan: Một số quyết định vẫn phụ thuộc vào cách diễn giải video.
• Chi phí cao: Việc triển khai VAR đòi hỏi đầu tư lớn, ước tính gần 150 tỷ VND cho 9 sân vận động tại V.League.

Cập nhật mới nhất về VAR năm 2025

Năm 2025, VAR tiếp tục được cải tiến để tăng hiệu quả và minh bạch:

• Công nghệ việt vị bán tự động (SAOT): Sử dụng AI để theo dõi vị trí cầu thủ, giảm thời gian xem xét xuống khoảng 30 giây.
• Huấn luyện viên yêu cầu xem lại: Huấn luyện viên có thể khởi xướng xem lại VAR, giúp công nghệ dễ tiếp cận hơn.
• Giải thích trực tiếp: Các quyết định VAR được giải thích trực tiếp cho khán giả, tăng tính minh bạch.
• Đào tạo mở rộng: Các trọng tài, bao gồm tại Việt Nam, được đào tạo thêm để sử dụng VAR hiệu quả.

Tầm ảnh hưởng của VAR đối với bóng đá

VAR đã thay đổi cách bóng đá được điều hành:

• Tăng độ chính xác: Độ chính xác quyết định tăng lên 98.8% ở một số giải đấu.
• Thay đổi kết quả: Trong mùa 2024/2025, Premier League ghi nhận 104 lần lật ngược quyết định nhờ VAR.
• Ý kiến người hâm mộ: 57% người hâm mộ Anh ủng hộ VAR vì tính công bằng, dù vẫn có ý kiến trái chiều. Tại Việt Nam, dù chưa có khảo sát cụ thể, người hâm mộ thường đánh giá cao tính công bằng nhưng lo ngại về sự gián đoạn.

Bảng tác động của VAR tại Premier League 2024/2025:

VAR và sự hiện đại hóa bóng đá Việt Nam

Công nghệ VAR không chỉ là một công cụ hỗ trợ trọng tài mà còn là biểu tượng của sự hiện đại hóa và tham vọng quốc tế hóa bóng đá Việt Nam. Việc triển khai VAR tại V.League từ mùa 2023/2024, với tất cả các trận đấu ở vòng 10 mùa 2024/2025 sử dụng công nghệ này, cho thấy nỗ lực của Liên đoàn Bóng đá Việt Nam (VFF) và Công ty Cổ phần Bóng đá Chuyên nghiệp Việt Nam (VPF) trong việc nâng cao chất lượng giải đấu. Chi phí ước tính gần 150 tỷ VND cho 9 sân vận động là một khoản đầu tư lớn, phản ánh cam kết đưa bóng đá Việt Nam lên tầm quốc tế.

Tuy nhiên, VAR cũng đặt ra những thách thức. Chi phí cao là rào cản lớn đối với một quốc gia đang phát triển như Việt Nam, nơi nguồn lực tài chính còn hạn chế. Ngoài ra, văn hóa bóng đá Việt Nam, vốn đậm chất cảm xúc và cuồng nhiệt, có thể bị ảnh hưởng bởi những gián đoạn do VAR gây ra. Một số ý kiến cho rằng VAR làm mất đi sự tự nhiên của các pha ăn mừng bàn thắng, một phần quan trọng trong trải nghiệm của người hâm mộ.

Mặc dù vậy, VAR mang lại cơ hội nâng cao uy tín của V.League, thu hút nhà đầu tư và khán giả quốc tế. Nó cũng giúp xây dựng niềm tin vào tính công bằng của giải đấu, một yếu tố quan trọng để phát triển bền vững. Việc đào tạo 18 trọng tài đạt chuẩn FIFA vào năm 2023 và sự hỗ trợ từ FIFA là minh chứng cho nỗ lực này.

VAR vì thế không chỉ là công nghệ mà còn là tuyên ngôn về tham vọng của bóng đá Việt Nam: vươn ra thế giới, cạnh tranh với các nền bóng đá hàng đầu, nhưng vẫn giữ được bản sắc riêng. Câu hỏi đặt ra là liệu Việt Nam có thể cân bằng giữa công nghệ hiện đại và cảm xúc truyền thống của môn thể thao vua? Câu trả lời sẽ phụ thuộc vào cách VFF và VPF tiếp tục đầu tư và điều chỉnh trong tương lai.

Sân vận động Hàng Đẫy áp dụng VAR

Tạm kết

VAR là một bước tiến lớn, nhưng không phải không có thách thức. Tại Việt Nam, việc áp dụng VAR trong V.League là dấu hiệu tích cực, nhưng chi phí và đào tạo vẫn là rào cản. Tôi tin rằng, với sự hỗ trợ từ FIFA và đầu tư dài hạn, VAR sẽ giúp bóng đá Việt Nam đạt tiêu chuẩn quốc tế. Tuy nhiên, cần cải thiện tốc độ xem xét để không làm mất hứng thú của người xem. Trong tương lai, VAR có thể kết hợp với các công nghệ khác như AI để trở nên hoàn hảo hơn, đồng thời phản ánh khát vọng hiện đại hóa của bóng đá Việt Nam.

Công nghệ VAR đã và đang thay đổi bóng đá, mang lại sự công bằng và chính xác hơn cho các quyết định trọng tài. Dù còn tranh cãi, những cải tiến năm 2025 như công nghệ việt vị bán tự động và giải thích trực tiếp hứa hẹn sẽ nâng cao trải nghiệm bóng đá. Tại Việt Nam, VAR không chỉ là công cụ kỹ thuật mà còn là biểu tượng của sự hiện đại hóa, phản ánh tham vọng đưa V.League lên tầm quốc tế. Bạn nghĩ gì về VAR? Hãy chia sẻ ý kiến của bạn!